Preliminarna istraživanja, sprovedena od strane Udruženja Koalicija za održivo rudarstvo u Srbiji (KORS), ukazuju na to da su saobraćaj i individualna ložišta glavni faktori koji doprinose zagađenju vazduha u Subotici.
Na osnovu rezultata Popisa stanovništva iz 2022. godine, utvrđeno je da Subotica ima oko 38.000 domaćinstava, od kojih čak 17.000, odnosno 45%, koristi čvrsta goriva ili struju za grejanje.
KORS je tokom 2023. godine, uz podršku Fonda za zaštitu životne sredine Grada Subotica, sprovedo strateško merenje kvaliteta vazduha na 12 mernih mesta u gradu, kako bi se procenili nivoi zagađenja. Merenja su obuhvatila period od septembra 2023. godine, a rezultati su pokazali da se u Subotici mogu uočiti povišeni nivoi zagađenosti, naročito PM10 i PM2,5 česticama, koje su najizraženije u situacijama povišenog vazdušnog pritiska.
Nikola Perušić ističe da je glavni uzrok ovakvih rezultata saobraćaj i kućna ložišta koja su prisutna u velikom broju subotičkih domaćinstava. Ova sinergija između saobraćaja i individualnih ložišta naročito je vidljiva u delovima grada sa visokim procentom loženja, gde su takođe prisutni i povećani saobraćajni tokovi. Nedostatak pokrivenosti javnim prevozom, zajedno sa izloženošću prašini, dodatno pogoršava kvalitet vazduha, naročito na severnoj strani grada.
“Prošlogodišnji rezultati na teritoriji celog grada su slični kao i prošle godine. Nismo uspeli da izdvojimo nešto što je posebno incidentno. Ove godine smo hteli da proverimo tačnost tih rezutata. U stratifikaciji ovih podatka mi smo uzeli iste tačke kao i prošle godine, uzeli smo istu metodologiju, znači da se posebno meri kvalitet vazduha u jutarnim satima i u večernim satima, posebno radnim danom i posebno vikendom. To su to minimalna odstupanja i isto pokazuje što i prošle godine. Sada na početku zime kvalitet je koliko – toliko zadovoljavajući, što smo i prošle godine konstatovali a i ovi podaci isto to pokazuju”.
U kasnijoj fazi zime došlo je do povećanja zagađenja, istakao je Perušić i dodao da stručna javnost pokušava da objasni na različite načine šta to toliko zagađuje vazduh u Subotici: “Neki govore da je to zbog velikih građevinskih radova, da se oslobađa veliki broj čestica, ali to ne objašnjava činjicu da smo mi praktično u tih desetak najzagađenijih gradova u državi, da se merimo sa gradovima koji imaju termocentrale”.
Prema poslednjem popisu, Subotica broji 124.679 stanovnika, što znači da prosečan broj članova domaćinstva iznosi 2,42. Od oko 38.000 domaćinstava, 10.566 je priključeno na grejanje subotičke Toplane, a 10.425 domaćinstava i 1.240 poslovnih lica koristi mrežu Subotica gas-a. Međutim, preostalih 45% domaćinstava, odnosno oko 17.000, koristi čvrsta goriva ili struju za grejanje.
KORS preporučuje da se u Subotici nastavi sa merama energetske efikasnosti i promene načina proizvodnje toplote, kao i podrškom za efikasnije korišćenje ekološki prihvatljivijih goriva, naročito u 17.000 domaćinstava koja još uvek koriste ložišta, a da sredstva budu usmerena onima koji su socijalno ugroženi kako se ne bi ložio otpad ili nešto slično, dodaje Perušić.
Da bi se podigla svest građana sutra će se u Dudovoj šumi od 9 i 30 održati revijalno trčanje pod nazivom “Trčimo za čist vazduh”. Cilj je da svi učesnici otrče koliko mogu u zavisnosti od fizičke spremnosti, dodaje predsednik KORS-a Zvezdan Kalmar.