Zašto je važno da znamo priče o precima, koji su živeli pre nas? Zašto je važno znati porodičnu istoriju?
Zato da bi znali razlikovati dobro od zlog, da bi sačuvali sećanja jedne porodice, jednog naroda – pouka je sa predavanja koje je juče u Gimnaziji “Svetozar Marković” održao Predrag Lozo, istoričar iz Centra za istraživanje rata i ratnih zločina Republike Srpske.
Kroz istorijske činjenice Lozo je gimnazijalcima predočio dešavanja za vreme Drugog svetskog rata na teritoriji NDH.
“Ovo je univerzalno pitanje odnosa dobra i zla, pitanja odnosa jednog čovjeka prema drugom i to su te neke univerzalne humanističke vrijednosti. Kako je moguće da jedni ljudi drugoj grupaciji urade takva zverstva i kakav je to nedoličan, rekli bismo, neljudski odnos. To je prije svega univerzalni odnos dobra i zla – civilizacija i kao svako pojedinačno društvo trebalo bi da izvučemo neke pouke.
Glavna i osnovna pouka jeste da ne dozvolimo da se ovakvi zločini ponove bilo kome a nažalost vidimo da i kultura i civilizacija, koliko god da je razvijena, kao i tehnologija – zločine čine bez obzira na stepen razvoja. Mi bi trebali da izvučemo pouku kako da artikulišemo traume, da je ne prosleđujemo transgeneracijski nego da je razumijemo i da iz te traume izvučemo poruku. Ono što je rekao patrijarh German treba često ponavljati – “zaboraviti ne smijemo, oprostiti moramo”. Mržnja nije dobro osećanje”, istakao je u svom predavanju Predrag Lozo.
“Sve to što se dešavalo od 1941. do 1945. godine,uticalo je na čitav srpski kolektiv koji se ni danas nije oporavio i mi smo dužni da razumijemo tu univerzalnu karakteristiku stradanja, ali i ono što se nama desilo kao naciji 1941. do 1945”.
“Tematika ljudskog stradanja i ljudskih sukoba je često zloupotrebljena iz krila nauke i memorijalizacije istih i stavljena u kontekst dnevne politike. To pitanje genocida i odnosa zločinca i žrtve često izaziva političke reakcije i sve ono što se iz toga može proizvesti. Mi treba što više da to pitanje svodimo na viši, univerzalni ljudski nivo i da ne dozvolimo taj pojam inflacije genocida i zločina kako se Iskonski zločini zaista ne bi obezvredili. I da bi razumjeli njihovu važnost”
Predrag Lozo, istoričar je istakao kako se bavi naučnim istraživanjima ovih dešavanja I smatra je da je važno da se što manje dozvoli politici da se bavi ovim pitanjem genocida, kako se ne bi zloupotrebljavalo u političke svrhe. Sa naučne strane, smatra Lozo, potrebno je bezbroj puta ponoviti istinu kako se ne bi razvile negativne emocije. Srbi nisu jedini narod koji je stradao. Slična situacija sa mnogim narodima se dešava I danas, gde je pomenuo Bliski Istok, sukobe u Rusiji I Ukrajini: “Zloupotreba te tematike nije neubičajna, često je izvučena iz racionalnog konteksta I stavljena u kontekst manipulacije, a dužnost je da se suprotstavi takmim stvarima koliko je to moguće” – izričit je istoričar Lozo.
U svečanoj Sali Gimnazije učenici ove škole pomno su slušali predavanje Predraga Loza na temu holokausta I ali stradanju Srba, kao naroda od 1941 – 1945. godine. Poruku koju je poslao istoričar za sve mlade je da se prema svima koji su drugačiji od nas ponašamo sa dužnim poštovanjem:
“Mladi danas su izloženi velikoj količini informacija pa je važno napraviti kritičku svijest da znaju pročitati informaciju i da znaju iz nje izvući stvarni smisao. Mi istoričari često insistiramo na toj kritičnosti kod preispitivanja. Tačno da su informacije izvor ali je važno znati I namjere informacije. Bitno je da njima dokažemo i da te savremene tehnologije savremenog okruženje, bez obzira koliko one bili agresivne, mogu uticati na svijest mladih ljudi. Iz toga se mogu izvući pozitivne pouke prije svega u njihovom ličnom odnosu prema svojim kolegama, prema svojoj porodici ali I prema svom društvu”.